مردم ایران رتبه دوم مصرف خودسرانه دارو در آسیا [چین رتبه نخست] را به خود اختصاص داده‌اند. این تازه‌ترین آماری است که دکتر علیرضا زالی، رییس کل سازمان نظام پزشکی کشور در دوازدهمین کنگره داروسازان ایران مطرح می‌کند؛ همچنین ایران از نظر مصرف خودسرانه دارو در رتبه دوازدهم جهان قرار دارد. نکته جالب‌تر اینکه بالاترین مصرف خودسرانه دارو در ایران مربوط به داروهای آنتی‌بیوتیک و داروهای استروییدی است. داروهای استروییدی در ساده‌ترین شرایط می‌توانند منجر به اختلالات کبدی، اختلالات خونی، بزرگ شدن قلب، ایجاد ‌ضایعه در دریچه آئورت، تنگی دریچه آئورت شوند. مقاومت آنتی‌بیوتیکی و پدید آمدن میکروب‌ها و ویروس‌هایی که دیگر با آنتی‌بیوتیک‌های معمولی از بین نخواهند رفت، از عوارض مصرف خودسرانه داروهای آنتی‌بیوتیک است. در حال حاضر 40 درصد مردم ایران، بدون تجویز پزشک دارو مصرف می‌کنند و می‌توان گفت که ایرانی‌ها 6/3 برابر استاندارد متعارف دنیا از داروهای تلفیقی استفاده می‌کنند؛ البته به گفته کارشناسان بر اساس آمارهای موجود، مصرف بالای دارو در ایرانی‌ها، به مصرف خودسرانه دارو محدود نمی‌شود، بلکه تجویز دارو در ایران برای درمان بیماری‌های سرپایی هم بالاتر از استانداردهای معمول است. به نظر می‌رسد که وقت آن رسیده است با الکترونیک شدن نسخه‌های بیماران [طرحی که همچنان در وزارت بهداشت خاک می‌خورد]، ثبت فروش دارو و داروهای تجویز شده از سوی پزشکان، کنترل شدیدتری بر نظام دارویی کشور شکل بگیرد.

دوازدهمین همایش سالیانه انجمن علمی داروسازان ایران پنجم تا هفتم شهریورماه در مرکز همایش‌های رازی برگزار شد. انجمن علمی داروسازان ایران، این همایش را همزمان با روز گرامیداشت محمد‌بن زکریای رازی و روز داروساز برگزار کرد. هم‌زمان با برپایی این کنگره سخنرانی‌هایی با امتیاز بازآموزی در قالب پنل‌های تعاملی برگزار شد. شرکت‌کنندگان در این کنگره از 18 امتیاز بازآموزی غیرمدون بهره‌مند شدند. بیشتر از 2500 داروساز از سراسر کشور در دوازدهمین کنگره علمی انجمن داروسازان ایران حضور پیدا کردند.

دکتر سیدعلی سبحانیان دبیر اجرایی کنگره انجمن علمی داروسازان با یادآوری اینکه انجمن علمی داروسازان ایران هر سال محوری را به عنوان موضوع اصلی کنگره انتخاب می‌کند، گفت: «تازه‌های درمانی بیماری‌های قلبی ـ عروقی، تنفسی و هورمونی(غدد) و روش‌های نوین درمان این بیماری‌ها با هدف تقویت حرفه‌گرایی داروسازان به عنوان موضوع محوری این کنگره سه روزه انتخاب شده است.»

دکتر سید حمید خوئی رییس انجمن علمی داروسازان ایران درباره دلیل اصلی انتخاب این موضوع‌ها به عنوان محور کنگره دوازدهم می‌گوید: «از آنجا که بیماری‌های قلبی ـ عروقی و مرگ ناشی از آن‌ها به عنوان اولین عامل مرگ‌و‌میر شناخته می‌شود و از طرف دیگر کاهش سن سکته‌های قلبی در کشور به دلیل عواملی همچون استرس به خاطر شهرنشینی، صنعتی شدن، آلودگی هوا و ... تازه‌های بیماری‌های قلبی ـ عروقی به عنوان محور اول همایش امسال انجمن علمی داروسازان ایران انتخاب شده است؛ همچنین به خاطر شیوع علامت‌های تنفسی نظیر سرفه و آب ریزش بینی در برخی از ماه های سال و اینکه آسم همچنان به عنوان یکی از بیماری‌های اصلی تهدید‌کننده سلامت بشر و کاهش‌دهنده کیفیت زندگی بیماران شناخته می‌شود، تازه‌های درمانی بیماری‌های تنفسی به عنوان محور دوم این همایش برگزیده شده است. از آنجا که بیماری دیابت به عنوان یک اختلال هورمونی و متابولیک از جمله بیماری‌هایی است که با وجود توسعه چشمگیر خدمات بهداشتی ـ درمانی و پیشرفت‌های شگفت‌آور دانش پزشکی به دلیل تغییر سبک زندگی، مصرف غذاهای آماده، کم‌تحرکی، چاقی در حال گسترش است، تازه‌های درمان اختلالات هورمونی به عنوان سومین محور دوازدهمین همایش انجمن علمی داروسازان انتخاب شد.»

نمایشگاه جنبی

در حاشیه این کنگره سه روزه شرکت‌های داروسازی تولیدکننده و واردکننده دارو، مکمل‌های دارویی و محصولات بهداشتی ـ آرایشی حضور داشتند.

شرکت داروسازی ابوریحان، شرکت آدونیس کیش، اکتوورکو، ایران ناژو، اکسیر، الحاوی، کامور، بهورزان، ROCHE، آبنوس فارمد پژوه، آریان کیمیا تک (مای)، بنیان پوشش کاسپین، پوراطب، تدبیر کالای جم، پاریزنوا، تهران دارو، توسعه زیرساخت دارویی سجاد، داروسازی عبیدی، دانا تجارت آریا، داریان تجارت، روز دارو، رسا فارمد، سبحان دارو، سامی‌ساز، سینا دارو، شفایاب گستر، صدف دارو صبا، فراز گستر فرهام، کوشان فارمد، لقمان، مداوا، ماهان داروی میهن، نوارتیس، ویتان فارمد، ویرالیان، ویتا آریا و چند شرکت داروسازی دیگر در نمایشگاه جنبی دوازدهمین کنگره داروسازان ایران حضور داشتند.

تولید دولوکستین در ایران

دولوکستین یکی از تازه‌ترین داروهایی بود که شرکت دارویی لقمان به بازار عرضه کرده است. این دارو در سه دُز ارایه می‌شود. دولوکستین در سال جدید وارد بازار شده است و تحت پوشش بیمه عرضه می‌شود. نمونه مشابه خارجی این دارو در بازار ایران وجود دارد، اما لقمان نخستین تولیدکننده ایرانی این دارو است.

کاربرد اصلی دولوکستین درمان افسردگی، اختلال وسواس فکری و عملی، اختلالات اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD‌)، برای درمان فیبرومیالژیا، درد مزمن عضله و درد مفاصل و درمان درد ناشی از آسیب عصبی در افراد مبتلا به دیابت است.

درمانی برای شوره‌های مقاوم به درمان

شرکت ایران ناژو در این نمایشگاه شامپوی گیاهی جدیدی با نام هربال‌ناژو Herbal-Najo و همچنین یک شامپو ضدشوره قوی با نام کلیمبازول را معرفی کرد.

شامپوی ضد شوره کلیمبازول ناژو، یک ضد قارچ موضعی از خانواده ایمیدازول است. نماینده علمی این شرکت درباره مواد مؤثره این شامپو می‌گوید: «این شامپو مکانیسم عمل مشابه ایمیدازول‌ها را دارد. پیریکتون الامین هم یک ضد قارچ موضعی است.»

این شامپو نسبت به برند خارجی‌اش قوی‌تر است و قیمت مناسب‌تری هم دارد. گزینه مناسبی برای افرادی است که دچار شوره‌های مزمن و مقاوم به درمان هستند. نماینده علمی ایران ناژو توصیه می‌کند که این شامپو تحت نظر پزشک مصرف شود: «بهتر است روند درمان تحت نظر قرار بگیرد. ضمن اینکه ما نمونه‌های دیگری از این شامپوهای ضد شوره داریم که به طور تخصصی برای درمان انواع شوره‌های سر تولید کرده‌ایم که بهتر است پزشک برای بیمار تجویز کند که کدام‌یک از انواع این شامپوها برای درمان شوره سر بیمار مناسب است.»

درمان زخم معده با لانژو

شرکت داروسازی عبیدی با سه داروی جدید به این نمایشگاه آمده بود. کدیمال اکستر، ایروکاست و لانژو سه داروی جدید تولید شده در شرکت داروسازی عبیدی است.

کدیمال اکسترا، یک ضد درد قوی است که قرار است به زودی وارد بازار ایران شود. این دارو ترکیبی از استامینوفن 500 میلی‌گرم و کافئین 65 میلی‌گرم است. کافئین موجود در کدیمال اکتسرا موجب افزایش اثر ضد دردی استامینوفن می‌شود. این دارو برای برطرف کردن سردردهای تنشی و میگرنی، تسکین دردهای عضلانی، از بین بردن تب و درد ناشی از سرماخوردگی و سینوزیت، تسکین درد آرتروز، کمردرد، دندان درد و دردهای قاعدگی کاربرد دارد.

داروی لانژو (لانزوپرازول) یکی از تازه‌ترین داروهای عبیدی است که تنها سه روز پیش از نمایشگاه رونمایی شده است. این دارو مهارکننده پمپ پروتون و مانع تولید اسید در معده است. کپسول لانژو برای درمان برگشت اسید معده به مری، ازوفاژیت اروزیو، زخم معده و دوازدهه، ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری، هیپراسیدیته و سندرم زولینگر الیسون کاربرد دارد.

ایروکاست (مونته لوکاست) یک قرص جویدنی و جایگزین مناسبی برای دُز پایین کورتیکوستروئیدهای استنشاقی در کودکان مبتلا به آسم خفیف است. این دارو حدود دو ماه است که به بازار آمده اما هنوز تحت پوشش بیمه قرار نگرفته است.

مهارکننده لیپاز برای مدیریت وزن

شرکت داروسازی اکسیر در این نمایشگاه کپسول‌های 120 میلی‌گرمی فت استاپ (Fat_Stop) را معرفی کرد. این کپسول یک مهارکننده لیپاز است که برای کاهش و مدیریت وزن به کار می‌رود. فت‌استاپ تنها داروی مورد تأیید FDA برای درمان چاقی در ایران است. این دارو علاوه بر کاهش و مدیریت وزن برای پیشگیری از بروز دیابت نوع 2 و کاهش ریسک فاکتورهای قلبی ـ عروقی کاربرد دارد.

داروی دیگر شرکت اکسیر که در این نمایشگاه معرفی شد، کلوپیدکس (Clopidex) نام دارد. این دارو یک مهارکننده برگشت ناپذیر گیرنده ADP موجود در سطح پلاکت‌ها است که باعث مهار تجمع پلاکتی می‌شود. کاربرد این دارو برای بیماران انفارکتوس میوکارد همراه با طولانی شدن ST، آنژین ناپایدار، انفارکتوس حاد میوکارد بدون طولانی شدن ST، پیشگیری از پس زده شدن پیوند بای‌پس عروق کرونر در بیماران با سابقه حساسیت به آسپرین و حمله ایسکمیک گذرا است.

داروهای تخصصی بیماری‌های تنفسی

شرکت بهستان پخش در این نمایشگاه دو داروی جدید با نام‌های آتروآلدو و بودنا را از شرکت داروسازی صدف دارو صبا معرفی کرد.

آتروآلدو (ایپراتروپیوم بروماید) یکی از داروهای جدید تولید شده در شرکت صدف دارو صباست. این دارو علاوه بر درمان بیماران مبتلا به COPD می‌تواند در درمان کودکان مبتلا به آسم هم مفید باشد. تغییر نکردن فشارخون عمومی و فشار داخل چشمی، حداقل جذب از طریق استنشاق و تحت پوشش بیمه بودن سه ویژگی قابل توجه این دارو نسبت به نمونه‌های مشابه آن است.

داروی دیگر بودنا (بودزوناید) در این نمایشگاه با دو دُز و در دو شکل اسپری تنفسی از راه دهان و اسپری قابل استفاده در بینی عرضه شد. این دارو نوعی از استروئید با ماندگاری بالاست که در مقایسه با انواع مشابه آن هم تأثیر بیشتری دارد و هم عوارض موضعی آن کمتر است. نوع استنشاقی آن یک داروی مؤثر برای درمان رینیت آلرژیک و غیرآلرژیک است.

آسپرین گیاهی

شرکت ایران داروک هم در نمایشگاه جنبی دوازدهمین کنگره داروسازان ایران، دو داروی جدید را معرفی کرد. داروی هراکلس (Heracles) و داروی فیتوسپرین (Phytosprin) تازه‌های شرکت ایران داروک در این نمایشگاه بودند. هر دو داروی جدید ایران داروک پایه گیاهی دارند.

فیتوسپرین یک آسپرین گیاهی است که حدود یک ماه پیش وارد بازار دارویی ایران شد. این دارو با دُزهای 100 و 81 عرضه شده است و در دسته ضدالتهاب‌ها و مسکن‌ها جای می‌گیرد. فیتوسپرین از عصاره گیاه وایت ویلو (بید) ساخته شده است. اثر ضد پلاکتی و آنتی ترومبوز، اثر ضد التهابی، تسکین و درمان تب، دردهای ملایم تا متوسط مانند کمردرد و دردهای اسکلتی و عضلانی از ویژگی‌های این داروی گیاهی هستند.

شربت مولتی‌ویتامین مینرال با طعم میوه‌های جنگلی

شرکت رسا فارما مد در این نمایشگاه به نمایندگی از شرکت اسپانیایی مارنیز (MARNYS) حضور پیدا کرده بود و مکمل‌های دارویی این شرکت را معرفی می‌کرد. شربت مولتی‌ویتامین مینرال همراه با ماده رویال ژلی با طعم میوه‌های جنگلی و بدون رنگ مصنوعی با نام تجاری Junior Syrup تازه‌ترین محصولی است که قرار است تا یک ماه دیگر در بازار توزیع شود.

این شربت که در دسته مکمل‌های دارویی کودکان و سالمندان قرار می‌گیرد با بسته‌بندی در بطری‌های شیشه‌ای 125 میلی‌لیتر و 250 میلی‌لیتر عرضه می‌شود. این دارو می‌تواند با تأمین اسیدهای آمینه ضروری و مواد معدنی از طریق رویال ژلی (غذای ملکه زنبور عسل) و تأمین میزان توصیه شده روزانه ویتامین‌ها به عملکرد صحیح سیستم ایمنی کودکان و سالمندان کمک کند و قدرت تمرکز و حافظه را بالا ببرد.

شیاف‌های تخصصی برای تشنج کودکان

شرکت داروسازی بهورزان در حال حاضر 61 نوع دارو و ماده آرایشی بهداشتی شامل انواع محلول‌های همودیالیز، محلول‌ها، لوسیون‌ها، کرم‌ها، پمادها، ژل‌ها و شیاف‌های دارویی را در کارخانه‌ای در شهر صنعتی رشد تولید می‌کند.

بهورزان در این نمایشگاه دو داروی جدید را معرفی کرد. شیاف دیازپام (DIAZEPAM) که کاربرد اصلی آن برای تشنج اطفال است و شیاف مسالازین (MESALAZINE) که برای درمان بیماری‌‌های التهابی روده و بیماری کولیت کاربرد دارد. این داروها تحت پوشش بیمه هستند و در داروخانه‌های کشور ارایه می‌شوند.

آنتی‌بیوتیک بیمارستانی

شرکت آفا شیمی در این نمایشگاه آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و تزریقی و داروهای ویژه بیمارستانی را معرفی کرد. سفترياكسون (Ceftriaxone) یکی از داروهایی بود که آفا شیمی در این نمایشگاه معرفی می‌کرد.

سفتریاکسون یک آنتی‌بیوتیک از نسل سوم سفالوسپورین‌هاست که سفتریاکسون برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی حساس به دارو از جمله عفونت استخوان و مفاصل، پنومونی و پنومونی باکتریایی، عفونت‌های پوستی و بافت‌های نرم، اوتیت مدیا و عفونت‌های مجاری ادراری مصرف می‌شود؛ همچنین سفتریاکسون انتخاب بسیار خوبی در درمان سوزاک و سالمونلاست. این دارو یک داروی تخصصی است که باید در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و تحت نظارت پزشک تزریق شود.

پربیوتیک دانمارکی در ایران

شرکت تهران دارو در این نمایشگاه داروی فوربیوکپ  (پروبیوتیک) را معرفی کرد. تهران دارو حدود شش ماه است که این کپسول‌ها را از شرکت دانمارک CHR HANSEN به ایران وارد کرده است.

این دارو ترکیبی از سوش‌های پروبیوتیک است که در برقراری تعادل و بهبود عملکرد باکتری‌های مفید دستگاه گوارش تأثیرگذار است. یکی دیگر از کاربردهای این دارو بهبود اختلالات گوارشی ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ و بهبود علایم سندرم روده تحریک‌پذیر و التهاب روده است.

سروتیاپین، برای بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی

سروتیاپین (Serotiapin) داروی جدیدی بود که سبحان دارو در این نمایشگاه معرفی کرد. این دارو خرداد ماه امسال وارد بازار دارویی کشور شده است. بیمه‌های درمانی این دارو را تحت پوشش قرار داده‌اند.

اثربخشی سروتیاپین در درمان شیزوفرنی، اسکیزوفرنی و اختلالات دو قطبی تأیید شده است؛ البته اثر مهاری این دارو روی گیرنده‌های دیگر عصبی علاوه بر بالابردن اثربخشی آن ممکن است باعث خواب‌آلودگی، افزایش وزن، افت وضعیتی فشارخون و سرگیجه شود. برای همین هم لازم است که این دارو تحت نظر مستقیم پزشک و با پیگیری درمانی مصرف شود.